#آیا تغییر نام از دیدگاه اسلام مجاز است؟
آیا تغییر نام از دیدگاه اسلام مجاز است؟ فردی که همنام یکی از معصومان(ع) است، اگر نامش را تغییر دهد، آیا سرنوشتش نیز تغییر خواهد کرد؟
شناسنامه

پرسش
با سلام؛ آیا تغییر نام باعث تغییر سرنوشت می‌شود؟ مثلاً اگر نام ائمه اطهار را با نام دیگری تغییر دهیم؟

پاسخ اجمالی
تبدیل نام به خودی خود اشکالی نداشته و سرنوشت را تغییر نمی‌دهد، اما فرضهای مختلفی در آن متصور است:
1 . یک نام - به ویژه نامهایی که دلالت بر شرک کرده و یا یادآور افراد ضد دین هستند - به نامی بهتر تبدیل شود که این کاری پسندیده است. این تغییر نام چون در راستای رضای پروردگار است، می‌تواند مسیر زندگی فرد را در جهت مثبت تغییر دهد.
2 . یک نام به نامی مشابه از لحاظ ارزش تبدیل شود که کاری مباح است.
3. یک نام نیک به نامی ضد دینی تبدیل شود که حرام خواهد بود و طبیعتاً هر عمل حرامی می‌تواند در سرنوشت انسان تأثیر منفی بگذارد.
4 . یک نام نیک به نامی دیگر که از لحاظ ارزشی پایین‌تر بوده اما نامی مغایر با ارزشهای دینی نیست تبدیل شود که در صورتی که توهین به نام اول نباشد، نمی‌توان آن را حرام دانست، اما شاید انسان را از برکاتی محروم سازد، زیرا اسامی و نام‌های افراد، هم در دنیا و هم در آخرت برایشان منشأ اثر است:
الف. فقر و تنگ‌دستی در خانه‌ای که یکی از نام‌های محمد، علی، حسن، حسین، جعفر، طالب، عبدالله، یا فاطمه باشد، وارد نمی‌شود.[1]
ب . امام صادق(ع) از پیامبر اسلام(ص) نقل می‌کند: نام‌های خوب برای فرزندان خود انتخاب کنید؛ زیرا روز قیامت شما را به همان نام‌ها صدا می‌زنند و به او می‌گویند که از موهبت نور برخوردار است یا نه.[2]
برخی از این روایت چنین استفاده کرده‌اند که نام‌های خوب در آخرت، می‌تواند منشأ نور برای صاحب خود باشد.[3] و برخی نور را تفسیر به امام، یا دین حقه، یا علم و عمل صالح کرده‌اند.[4]
در روایتی مرسل نیز نقل شده که در قیامت کسی که نامش «محمد» است را احضار می‌کنند. خدا خطاب به او می‌گوید: تو که هم نام حبیبم بودی خجالت نکشیدی و از دستورات من سرپیچی کردی، ولی به دلیل این‌که تو هم نام حبیبم هستی، من حیا می‌کنم از این‌که بخواهم تو را عذاب کنم.[5]
این روایت با آنکه در مورد مرتکبان گناهان بزرگی چون شرک و قتل نفس و … کاربرد ندارد، اما می‌توان آن را مؤیدی بر نوعی تأثیرگذاری نام بر سرنوشت افراد دانست.
بنابر این، اگر کسی نام مقدس معصومان(ع) را کنار گذاشته و از نام‌های دیگری مورد توصیه قرار نگرفته استفاده کند، حداقل این است که خود را از برخی نعمت‌ها محروم ساخته، مقام و ارزش خود را در نزد خدا و اهل‌بیت(ع) کاهش داده است.

پی نوشت:
[1]. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، محقق، موسوی خرسان، حسن، ج 7، ص 438، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 6، 19، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[3]. مجلسی اول، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، موسوی کرمانی، سید حسین، اشتهاردی، علی‌پناه، طباطبائی، سید فضل الله، ج ‏8،‌ ص 626، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، چاپ دوم، 1406ق.
[4]. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق، مصحح، رسولی، سید هاشم، ج‏21، ص 34، تهران، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1404ق.
[5]. محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 15، ص 130، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1408ق.