جرم سایبری چیست؟
تاریخ نشان داده است که جرایم در طی دهه ها تغییر یافته اند و متناسب با رسانه های متفاوت، تغییر ماهیت و ظاهر نیز داده اند. توسعه تکنولوژی راحتی بیشتری برای بشر به ارمغان آورد ولی به همان لحاظ بستری مناسب نیز برای شکل گیری انواع جدیدی از جرایم نیز ایجاد کرد.
سایبرنتیک ریشه سایبر می باشد که از کلمه یونانی “کایبرنت” است، که به معنای “هنر حکومت کردن” است. “سایبر” در فرهنگ لغت به معنای “کامپیوتر” و “شبکه ای از کامپیوترها “ست و عموما تحت عنوان فضای سایبر استفاده می شود که با مفاهیمی همچون فرهنگ سایبری، سایبرپانک مرتبط می باشد. به طور کلّی؛ سایبر، رسانه ای الکترونیکی است که در آن تعاملات آن لاین شکل می گیرد.
اگر چه بیش از 100 کلمه با ریشه سایبر وجود دارد ولی بیشترین کلمه ای که در ارتباط با این واژه استفاده می شود، جرایم سایبری است. این کلمه در ذهن انسان ناامنی در فضای مجازی را تداعی می کند و خود معنای تعریف شده دقیقی ندارد و عموما دلالت بر وقوع رفتارهای مضری دارد که از طریق استفاده نادرست از رایانه و شبکه های رایانه ای صورت می گیرد.
تعریف حقوقی جرایم سایبری بسیار گسترده و جامع است که خود مقاله ای تخصصی و جداگانه را می طلبد، لذا از آن می گذریم و به تقسیم بندی کلی این جرایم از نگاه هدف و موضوع آن ها می پردازیم، در این تقسیم بندی 4 گروه اصلی وجود دارد:
1. تجاوز سایبری: عبور از مرزها و محدودیت ها و ورود به حریم مردم و یا وارد کردن آسیب های گوناگون به مایملک مردم. مانند: هک کردن، وارد کردن ویروس به رایانه و یا شبکه ای از رایانه ها.
2. فریب و دزدی سایبری: این اعمال عموما در حوزه اقتصادی و نقض مالکیت معنوی افراد صورت می گیرد. مانند: تقلب های بانکی و سرقت اطلاعات کارت اعتباری افراد.
3. هرزه نگاری سایبری: نقض اصول اخلاقی و فطری برای اشاعه بی حیایی در جامعه.
4. خشونت سایبری: بروز آسیب های روانی و یا تحریک دیگران برای انجام خشونت های فیزیکی علیه دیگران که نتیجه نقض قوانین حقوقی حفاظت فردی است.
دو گروه اول، جرایمی را شامل می شود که علیه انواع مالکیت هاست، گروه سوم دربردارنده جرایم اخلاقی است و گروه چهارم جرایم علیه افراد را دربر می گیرد. البته گروه دیگری از جرایم وجود دارند که علیه دولت ها صورت می گیرند و چنین تعریف می شوند: “شکستن قوانینی که برای حفظ و تامین تمامیت کشور و زیرساخت های آن تصویب شده اند.” مانند: تروریسم، جاسوسی و افشای اسرار رسمی.
اما نکته ای که در تمامی تعاریف جرایم سایبری مغفول مانده، این است که این جرایم تنها شامل رایانه ها نمی شوند؛ بلکه بعضی دستگاه های الکترونیکی همچون گوشی های هوشمند، دستگاه های خودپرداز و کارت های اعتباری خود زمینه ساز وقوع جرایم سایبری مختلف می شوند، که در این تعاریف گنجانده نشده اند.