وقتی صبر جایگزین خدمت می شود

به جای دعوت به صبر، کمک کنید!

بهتر است بیش از آنکه از واژه صبر برای تسکین درد دردمندان استفاده کنیم در عمل کاری کنیم که آن ها از مشکلات خود فاصله بگیرند و در حقیقت تسکین عملی داده شوند.

صبر، صابر، صابرین

بسیاری از بزرگان و مسئولین مکرر از واژه صبر استفاده می کنند و در جواب کسانی که محتاج کمک هستند نسخه ای به نام صبر را پیشنهاد می کنند. به طور مثال وقتی یک روستای محروم برق و آب ندارند و یا اگر کسی که فقر و نداری بی تابش کرده است و امثال این موارد آن ها را به صبر دعوت می کنند. همین گستردگی استفاده از این مفهوم موجب شد بیشتر در اینباره تامل کرده و پیرامون محدوده بهره گرفتن از واژه صبر تحقیق کنیم.

آیا باید به هرکسی که گرفتاری دارد پیشنهاد صبر بدهیم؟

پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله می‌فرمایند: «صبر سه قسم است:

صبر به هنگام دیدن مصیبت

صبر بر طاعت خدا

صبر به هنگام معصیت».

چیستی صبر

عام‌ترین و مهم‌ترین صفت انسانی بازدارنده «صبر» است. «صبر» در لغت عرب به معنای حبس و در تنگنا و محدودیت قرار دادن است و برخی نیز آن را بازداشتن نفس از اظهار بی‌تابی و بی‌قراری دانسته‌اند.

در فرهنگ اخلاقی، صبر عبارت است از وادار نمودن نفس به انجام آنچه كه عقل و شرع اقتضا می‌كنند و بازداشتن از آنچه عقل و شرع نهی می‌كنند.

گاهی صبر بر سختی‌ها و مصیبت‌ها و عدم اضطراب و پریشانی و حفظ سعه صدر در مقابل آن‌ها است كه به آن «صبر بر مكروهات» می‌گویند و در مقابل آن «جزع» و بی‌قراری وجود دارد. نوع شایع و رایج آن همین قسم است. صبر بر دشواری‌های جنگ «شجاعت» نام دارد و در مقابل آن «جُبن» و ترس قرار دارد. گاهی در مقابل سركشی و طغیان غضب و خشم است كه «حِلم» و «كظم غیظ» نام دارد. گاهی صبر در انجام عبادت است كه در مقابل آن «فسق» قرار داد و به مفهوم عدم پایبندی به عبادات شرعی است. گاهی صبر در برابر شهوات شكم و غریزه جنسی است كه «عفت» نام دارد و در مقابل غریزه دنیاطلبی و زیاده‌خواهی است كه «زُهد» نام دارد و در مقابل آن «حرص» قرار می‌گیرد. گاهی نیز صبر بر كتمان اسرار است كه «رازداری» نام دارد.

نیازمندان را دریابید

از مقدمه ای که گذشت می توان نتیجه گرفت که صبر در گرفتاری هایی نظیر فقر و محرومیت های اجتماعی و محرومیت های از نیاز های اولیه مثل خوراک و مسکن و برق و آب و گاز، از نوع صبر در مصیبت است.

اما هنوز یک سوال باقی می ماند آیا وظیفه ما دعوت به صبر است و یا حل مشکل محرومین؟

صبر گرچه واژه ای دینی و مفید برای آرامش در زندگی است اما باید تسکینی موقت برای افراد باشد و مرحله ایجاد مشکل تا حل آن پروسه ای کوتاه و سریع باشد. و حال آن که ما شاهدیم که اشخاص متعدد سال ها فقط به صبر دعوت شده اند بدون آنکه کسی مشکلشان را حل کند.

نتیجه

بهتر است بیش از آنکه از واژه صبر برای تسکین درد دردمندان استفاده کنیم در عمل کاری کنیم که آن ها از مشکلات خود فاصله بگیرند و در حقیقت تسکین عملی داده شوند.

آموزه های دینی به مسئولین چه می گوید؟

اگر کوتاهی کردید، بپذیرید

در این روزها دل های مردم ایران هم صدا با خانواده های داغدار و بازماندگان پهلوانان این مملکت با اشک و آه، آن دریایی های آسمانی را به دامان اقیانوس می سپارد و قلب هایشان این بار پس از حادثه پلاسکو در سال گذشته، در روزهای رو به پایان سال 96 با داغ بزرگ «سانچی» گره خورده است.

عذرخواهی و استعفای مسئولین در حادثه

هرچه از عظمت این مصیبت بگوییم کم است، مصیبت و بلایی که در دل دریا پدیدار شد آن هم به گونه ای که آب هم نتوانست عظمت آتش آن را خاموش کند و این بار دریا با آن عظمت و ابهتش مغلوب آتش شد.

إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ راجِعونَ

هیچ بنده ای به مصیبتى گرفتار نشود كه هنگام به یاد آوردن آن مصیبت «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ راجِعونَ» گوید و هنگام وقوع آن صبر کرده باشد، جز این كه پروردگار گناهان گذشته او را خواهد بخشید. و هر گاه یاد آن مصیبت افتد و این كلام را بر زبان جارى سازد، خداوند گناهانى را كه در میان این دو استرجاع (یعنی خواندن این آیه) از او سر زده، می آمرزد.

صبر بر غم و فراغ عزیز و از دست دادن عزیز به قدری سخت است که در حدیث قدسی خداوند خود می فرماید: إِذَا وَجَّهْت إِلَى عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِی مصِیبَةً فِی بَدَنِهِ أَوْ مَالِهِ أَوْ وَلَدِهِ ثمَّ اسْتَقْبَلَ ذَلِكَ بِصَبْرٍ جَمِیلٍ اسْتَحْییت مِنْه أَنْ أَنْصِبَ لَه مِیزَاناً أَوْ أَنْشرَ لَه دِیوَان: وقتی به بنده ی من مصیبتی رسید اگر مصیبت زده صبر کرد من خدا فردای قیامت خجالت می کشم بگویم دیوان عمل او را ترازی او را باز کنید و حساب او را ببینم1

عده ای از بازماندگان گویا هنوز مرگ و فراغ عزیزانشان را باور نمی کنند … منتظر هستند کسی بگوید این خبر دروغ است؛ یا اشتباهی شده!

حادثه خیلی خیلی تلخ و جانگداز است … شاید آرزو کنی ای کاش این ها همه خواب باشد. حاضری همه زندگی ات را بدهی تا عزیزانت برگردند، حتی شاید آرزوی مرگ کنی. اما افسوس … !

تسلیتی به بازماندگان

لحظه ای نمی توانیم خودمان را به جای شما  خانواده های داغدار بگذاریم و عمق این غم را درک کنیم … فقط می توان با بیانی از مولایمان امیر المؤمنین علیه السلام تسلّایی برای دلهایتان باشیم:

امیرالمؤمنین علی علیه السلام در تسلیت به «اشعث ابن قیس» در مرگ فرزندش چنین فرمود: اى اشعث اگر برای پسرت اندوهناکی، چون پدر هستی این اندوه شایسته است؛ امّا اگر شكیبا باشى هر مصیبتى را نزد خدا پاداشى است.

اى اشعث اگر صبر كنى مقدرات بر تو جارى مى شود و تو پاداش خواهى داشت و اگر ناشكیبائى و بی تابى كنى باز هم مقدرات مسیر خود را طى می كند و وزر و گناه بر تو خواهد بود.

اى اشعث فرزندت تو را شاد می نمود در حالى كه آزمایش و امتحان بود و مرگ او تو را محزون کرد در حالى كه براى تو پاداش و رحمت است. 2

نباید از یاد ببریم که چه بسا آنان که در حین انجام وظیفه جان به جان آفرین تسلیم می‌کنند در زمره شهیدان راه حق باشند پس شاید آتش دل را بتوان به ترنمی از کلام الله مجید التیام داد آنجا که فرمود: مپندارید آنان که در راه خدا کشته شدند، مردند. بلکه آنان زنده به حیات ابدی شدند و نزد پروردگارشان همواره متنعم خواهند بود: وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا ۚ بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ 3 

برای شما بازماندگان عزیز آرزوی صبر داریم …. چرا که تنها با صبر است که انسان آرامش می گیرید، با صبر است که می توان از این آزمایش الهی نیز بیرون آمد: وَلَنَبْلوَنَّکمْ حَتَّى نَعْلَمَ الْمجَاهِدِینَ مِنکمْ وَالصَّابِرِینَ وَنَبْلوَ أَخْبَارَکمْ: و البته شما را مى آزماییم تا مجاهدان و صابران شما را باز شناسانیم و خبرهای [مربوط به] شما را رسیدگى کنیم. 4

«إِنَما یوَفَى الصَابِرونَ أَجْرَهمْ بِغَیْرِ حِسابٍ»؛ در قیامت، پاداش صبر و استقامت صابرین، بدون اندازه گیری و بی حد و حصر است و به غیر از خداوند، کسی از میزان آن اطلاع ندارد. 5

صبر بر غم و فراغ عزیز و از دست دادن عزیز به قدری سخت است که در حدیث قدسی خداوند خود می فرماید: إِذَا وَجَّهْت إِلَى عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِی مصِیبَةً فِی بَدَنِهِ أَوْ مَالِهِ أَوْ وَلَدِهِ ثمَّ اسْتَقْبَلَ ذَلِكَ بِصَبْرٍ جَمِیلٍ اسْتَحْییت مِنْه أَنْ أَنْصِبَ لَه مِیزَاناً أَوْ أَنْشرَ لَه دِیوَان: وقتی به بنده ی من مصیبتی رسید اگر مصیبت زده صبر کرد من خدا، فردای قیامت خجالت می کشم بگویم دیوان عمل او را در ترازوی باز کنید و حساب او را ببینم. 6

سخن آخر با مسئولین

شاید در ظاهر مقصر اصلی این ماجرا در حوزه سیاست و مسئولیتی همچون اتفاقات گذشته به وضوح روشن نشود اما مسئولین باید بدانند که سرای دیگری هم وجود دارد که در آن جا حقایق آشکار خواهد شد و دیگر همچون دنیا کسی نمی تواند مسئولیت خودش را بر گردن دیگری یا ارگان و یا حزبی بیاندازد؛  وَلا تَزِروا وازِرَةً وزر اُخری 7

سرایی که هر کس باید پاسخگوی اعمال خود از ریز و درشت باشد و بهانه تراشی و توجیه های دنیایی کارساز نخواهد بود: « يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النّاسُ أَشْتاتاً لِيُرَوْا أَعْمالَهُمْ، فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ* وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرّاً يَرَهُ 8

با خودتان رو راست باشید؛ اگر در خلوت خود دیدید در سمتتان کوتاهی و قصوری انجام داده اید شجاعانه از ملت، از خانواده های داغدار عذرخواهی کنید و با استعفای خود و سپردن آن منصب به انسان های تواناتر مرحم اندکی باشید برای سیلاب غم ابدی ایجاد شده ی بازماندگانی که عزیزانشان دیگر کنارشان نیستند.

پی نوشت:

1- کافی، ج3، ص 224

2- نهج البلاغه (فیض الاسلام)، حکمت شماره 283، صفحه 1227

3- آل عمران، 169

4- محمد، ۳۱

5-زمر، 10

6- بحارالانوار، ج 79، ص 116

7- انعام، 164

8- زلزال،

مهارت های مقابله با سوگ عزیزان

چرا رفتی؟چرا؟من بی قرارم

چند روزی از غرق شدن سانچی می گذرد و اخبارو تحلیل ها فروکش کرده است اما تازه اول ماجرای انهایی است که عزیزانشان رااز دست داده اند ، زندگی ادامه دارد و بعد از هر سوگ باید دوباره به آن سلام کرد.

مسلما از دست دادن عزیزان هر کسی، درد و رنج بزرگی در زندگی است. این که یکباره فردی، همسر، پدر و مادر، خواهر و برادر، فرزند و یا دوست و همکاری صمیمی اش را از دست بدهد، بسیار دردناک است اما چرخه زندگی همین بوده و خواهد بود که یک نفر متولد می شود و نفری دیگر از دنیا می رود. حال چگونه باید فردی که در سوگ عزیز از دست رفته اش است، خود را آرام کند تا بتواند زندگی اش را ادامه بدهد؟

غم کنترل شده
از دست دادن عزیز برای هر انسانی سخت و طاقت فرساست. اگر افراد با مهارت های کنترل غم آشنایی نداشته باشند مسلما روزهای سختی را بعد از فوت عزیزشان در پیش رو خواهند داشت. بنابر گفته سازمان بهداشت جهانی، فردی با سواد و سالم است که مهارت های سازگاری با شرایط سخت زندگی را هم یاد گرفته باشد و بتواند با استرس های زندگی مقابله کند. یکی از این استرس ها، استرس و نگرانی و افسردگی بعد از سوگ است. بهتر است تمرین کنید تا این مهارت ها را یاد بگیرید و از آنها در حد تعادل استفاده کنید. باید مهارت های مدیریت احساسات را آموزش ببینید. احساسات منفی، نه دررحد افراط و نه در حد سرکوب شدن، نباید نشان داده شوند. پس توجه داشته باشید گریه کردن های زیاد و بیش از حد و یا حتی گریه نکردن ها، هر دو می توانند به شما آسیب وارد کنند.

تنهای تنها، ممنوع
اگر عزیزی را در زندگیتان از دست داده اید، حق دارید که حوصله ی کسی را نداشته باشید و تنهایی را انتخاب کنید ولی این نکته را بدانید که تنهایی می تواند حال شما را بدتر کند و یا حتی افسردگی را در شما ایجاد کند. پس از تنهایی بپرهیزید. با این که سخت است ولی سعی کنید در محیط های شلوغ و مکانی که بستگان و دوستانتان در آنجا حضور دارند، باشید. در تنهایی خاطرات بیشتری مرور می شود و مدام آتش دوری را شعله ور می کند.

آزادی، اشک بریز
همانطور که در بالا اشاره شد، شما با رعایت کنترل احساس‌تان می‌توانید اشک بریزید و گریه کنید. شما باید هیجانات منفی درونتان را بیرون بریزید تا بتوانید مابقی عمرتان را زندگی همراه با آرامشی داشته باشید. نگران نباشید گریه کردن، نشانه ضعف در شما نیست.

هیچ کس به اندازه خودتان نمی تواند به شما کمک کند تا به آرامش برسید. بعد از گریه کردن و تخلیه هیجانات منفی، سعی کنید کم کم بپذیرید که عزیزتان دیگر در کنار شما نیست و هیچ کاری هم برای برگشتن او نمی توانید انجام بدهید.

مرگ عزیزتان را بپذیرید
هیچ کس به اندازه خودتان نمی تواند به شما کمک کند تا به آرامش برسید. بعد از گریه کردن و تخلیه هیجانات منفی، سعی کنید کم کم بپذیرید که عزیزتان دیگر در کنار شما نیست و هیچ کاری هم برای برگشتن او نمی توانید انجام بدهید. توجه کنید پذیرفتن مرگ عزیز از دست رفته اصلا به معنای فراموش کردن او نیست. برخی از افراد فکر می کنند اگر بپذیرند عزیزشان دیگر در کنارشان نیست،یعنی او را فراموش کرده اند و احساس عذاب وجدان به سراغ آنها می آید. پس برای اینکه احساس منفی عذاب وجدان را نداشته باشید به این جمله خوب توجه کنید: «پذیرش مرگ عزیز از دست رفته به معنای فراموش کردن او نیست. »

ذکر فاتحه و خیرات
برای آرامش دل خودتان و برای شادی روح عزیزتان، ذکر و یاد خدا را فراموش کننید. با یاد خداست که دلها آرام می شود. پس با خواندن قرآن، صلوات، دعا کردن و پخش خیرات هم دل خودتان را آرام کنید و هم روح عزیزتان را شاد کنید. می توانید هر ساله روز خاصی را انتخاب کنید مثل روز تولد یا سالروز فوت و به نام عزیزتان برایش به موسسه خیریه ای کمک کنید.

صحبت از خوبی ها
اگر در اطرافتان فردی است که عزیزش را از دست داده است، راجع به خوبی ها و نقاط مثبت شخصیتی او صحبت کنید و آرامش را در فرد ایجاد کنید. فقط مراقب باشید خارج از تعادل این کار را نکنید و بیشتر باعث دلسوزی طرف مقابلتان نشوید.

آرامش دهنده ها
برای تسلی دل خودتان و برای اینکه به آرامش برسید، سعی کنید کارهایی را که باعث آرام کردنتان می شود را انجام بدهید. کارهایی از قبیل صحبت کردن با یک دوست امین، پیاده روی کردن، دوش گرفتن، ، زیارت رفتن، پخش خیرات .در کا سعی کنید سرتان را گرم کرده و خود را مشغول کنید تا کمتر فرصت فکر کردن داشته باشید.

حل افسردگی
اگر بعد از مدت طولانی با انجام دادن هیچ کدام از راهکارهای بالا، نتوانستید حال خودتان را خوب کنید و روز به روز بر شدت غم و اندوهتان اضافه شد و افسردگی گرفتید، حتما باید از کمک یک مشاور استفاده کنید. در غیر این صورت ممکن است افسردگی شما شدید تر شود.