 جهات مؤثر در مباحثه
با تمام توضیحاتی که گذشت تذکر این نکته لازم است مباحثه نیز مانند کارهای دیگر می تواند درجه بندی شود. یک مباحثه خوب زمانی اتفاق می افتد که شما بتوانید فاکتورهای خوب و مفیدی لحاظ کرده و با رعایت آنها مباحثه را نجام دهید.
در این بخش به این فاکتورها نگاه اجمالی خواهیم داشت:

زمان؛
اینکه چه زمانی مباحثه کنیم بسیار مهم است. زمان مباحثه باید به گونه ای تنظیم شود که از هر نوع خستگی, کسالت و خواب آلودگی به دور بوده و نشاط کافی را به همراه داشته باشد.
بعلاوه دوری از اوقاتی که برای کارهای دیگر و مهمتر مهیا شده نیز جزو این فاکتورها لحاظ می شود.
* نامناسب
الف. بلافاصله بعد از کلاس. – ذهن شما در این زمان خسته است و احتیاج به استراحت دارد. بعلاوه نیاز است داده های دریافتی از استاد را تحلیل کنید و این مساله زمان می برد -
ب. هنگام خستگی روحی و ذهنی (بعد از فعالیت سنگین بدنی، آخر شب، بعد از غذای سنگین و.)
* مناسب
الف. بین کلاس درس و مباحثه فاصله متعادلی برای مطالعه و پردازش مطالب وجود داشته باشد.
ب. دچار عقب ماندگی از قافله نشود. – تاخیر زیاد در مباحثه درست نیست چرا که دروس روی هم انباشته شده و هنگام ارائه خسته کننده خواهد بود. -
مکان؛
الف. محیط بسته باشد (باغ، کوه، حیاط، مدرسه، حرم و…). – برای اینکه حواس شما بتواند روی مباحثه تمرکز کند و اصطلاحا دچار حواس پرتی نشوید -
ب. آلودگی صوتی وجود نداشته باشد (خلوت باشد ترجیحا)
ج. چیزهایی که به حالت تمرکز ضربه می زند، وجود نداشته باشد (تلویزیون، تابلوی جالب، گریه، سوسک و..)
د. نور کافی وجود داشته باشد.
و. بیش از حد سرد یا گرم نباشد. – در غیر اینصورت تمرکز لازم را نخواهید داشت -
ه . در حال قدم زدن نباشد.
مدت (بین 40 الی 70 دقیقه)؛
الف. به گونه ای طولانی نباشد که خستگی یا دل زدگی را به دنبال داشته باشد.
ب. به گونه ای کوتاه نباشد که غرض اصلی مباحثه حاصل نشود.
نظم؛
این تدابیر برای ایجاد نظم مؤثر است:
الف. باید از خود شروع کرد. (بدون شک عمل ما در نظم می تواند هم بحثی را نیز حداقل در مباحثه منظم کند. این مساله هم عقلی و هم تجربه شده است)
ب. تساهل و تسامح ممنوع (البته به دور از افراط خشک)
ج. جریمه قرار دادن برای شخص خاطی (همراه با رأفت و کوتاه آمدن در موقعیت های مقتضی)
نشاط؛
این عوامل در ایجاد نشاط و شادابی در مباحثه بی تأثیر نیست:
الف. خواب کافی.
ب. ورزش سبک (2 یا 3 دقیقه) قبل از مباحثه.
ج. وضو داشتن.
د. ایجاد انبساط خاطر در خلال مباحثه (در حدّ متعادل)
ه . تلطیف و کاربرد ذوق در بیان (بیان شیوا و مثال های جالب و..).