#رهنمود های آیت الله مجتهدی تهرانی؛
«#واجبــــات طلبگــــی»
حالا که آمده‏ای طلبه شدی، به هر دلیلی…!، نیتت را درست کن، یعنی نیتت باید خالص برای ‏خدا باشد، ‏ و باید خالص خالص برای خدا باشی. بگو: خدایا آمده‏ام آدم شوم و بعد از این، دست عده‏ای را بگیرم. حاج شیخ ‏عبدالکریم حائری(ره) را در حرم امام حسین(ع) دیدند که گریه ‏می‏کند و به امام می‏گوید: آقاجان! من مجتهد شده‏ام، ولی می‏خواهم آدم ‏بشوم.
قدم اول، نیت:
حالا که آمده‏ ای طلبه شدی، به هر دلیلی…!، نیتت را درست کن، یعنی نیتت باید خالص برای ‏خدا باشد، ‏ و باید خالص خالص برای خدا باشی. بگو: خدایا آمده‏ ام آدم شوم و بعد از این، دست عده‏ ای را بگیرم.
حاج شیخ ‏عبدالکریم حائری(ره) را در حرم امام حسین(علیه‌السلام) دیدند که گریه ‏می‏کند و به امام می‏گوید: آقاجان! من مجتهد شده‏ ام، ولی می‏خواهم آدم ‏بشوم. گفتند: ملا‌شدن چه آسان، آدم‌شدن چه مشکل. حاج شیخ عبدالکریم ‏حائری(ره) فرمودند: ملا‌شدن چه مشکل آدم‌شدن محال است! این به خاطر ‏این است که ما در فکر آدم‌شدن نیستیم. دعا کنید آدم شویم و بمیریم. برسیم ‏و بمیریم. دعا کنیم بارمان را به مقصد برسانیم و بمیریم. شخصی وارد روستایی شد، دید همه قبرها جلوی در خانه‏هاست و سن ‏مرده‏ها کم است؛ یکی شش ماه، یکی یک سال، یکی سه سال، یکی ده روز. ‏از شخصی پرسید: جریان چیست؟ در جواب گفت: ما اینجا مرده‏ها را جلوی ‏خانه دفن می‏کنیم که هر روز وقتی از خانه بیرون می‏آییم، به یاد مرگ و آخرت ‏بیفتیم و از خدا بترسیم و در روز، حواسمان جمع باشد و کارهایمان را میزان ‏کنیم و این که می‏بینی عمرها کم است، علتش این است که ما عمر را از روزی ‏حساب می‏کنیم که شخص بیدار شود و خودش را بشناسد (و دست از گناه و ‏معصیت بکشد).‏
اگر این‌طور باشد، ما اصلاً ‏عمری نداریم! دعا کنید بیدار شویم، و بفهمیم از کجا آمده‏ایم ‏و در کجا هستیم و به کجا خواهیم رفت.
حضرت علی(علیه‌السلام) فرمودند: ‏‏«رحم‌الله امراً علم من أین وفی أین و إلی أین»، شرح اصول کافی ملاصدرا/571/1. امیرمؤمنان(علیه‌السلام) در روایت دیگری فرمودند: «تعجب می‏کنم از ‏کسی که به دنبال گمشده خویش می‏گردد، ولی به دنبال خودش ‏نمی‏گردد!» ما خودمان را گم کرده‏ایم. تا به حال گشته‏ای خودت را پیدا کنی؟
قدم دوم، صمت:
صمت یعنی سکوت. حرف‏هایی که فایده ندارد، نزن. خداوند متعال می‏فرماید: «ما یلفظ من قول إلا لدیه رقیب عتید»؛ هیچ ‏کلامی از دهان شما بیرون نمی‏آید، مگر این که نگهبانی آماده است و آن را ‏ضبط می‏کند. نقل می‏کنند: طلبه‏ای از دنیا رفت، او را در خواب دیدند و پرسیدند: حالت ‏چطور است؟ گفت: مواظب اعمال و گفته‏های خود باشید؛ زیرا حساب و کتاب ‏خدا بسیار دقیق است. یک روز که باران می‏بارید، من گفتم: به به عجب باران ‏به موقعی! هنوز سر آن یک جمله گرفتارم و به من می‏گویند: مگر ما باران ‏بی‏موقع هم داشته‏ایم؟! حضرت علی(علیه‌السلام) فرمودند: ایّاک و فضول‌الکلام فإنّه یظهر من عیوبک ‏ما بطن و یحرّک علیک من أعدائک ما سکن؛ غررالحکم/4104/212؛ از حرف زاید و بیهوده دوری کن؛ ‏چراکه عیوب پنهان تو را آشکار می‏کند و دشمنان تو را، که با تو کاری ندارند، بر ‏علیه تو تحریک می‏کند. وقتی ما طلبه بودیم، همین که چند نفر جمع می‏شدیم، هم‌مباحثم مرحوم ‏حاج شیخ محمود تحریری مفاتیح را دست یکی از رفقا که صدای خوبی داشت، ‏می‏داد و می‏گفت: از مناجات خمسه عشر بخوان. این مناجات باعث می‏شد ‏که از سخنان بیهوده خودداری کنیم.‏
شخصی نزد آیةالله‌العظمی سیداحمد خوانساری(ره) آمد و یک ساعت با ‏آقا صحبت کرد. آقا فقط با یک بله جواب او را دادند. بعضی علوم هستند که ‏جز از راه سکوت نمی‏شود به آن‌ها رسید. حرف‏های زاید را از ‏کلامت خارج کن و هر حرفی را که نمی‏دانی، نگو؛ و آن‌چه را هم می‏دانی، ‏همه‏اش را نگو و ضمناً به هر کس هم نگو!
مخفی نماند که سخن گفتن ‏بی‏فایده وقتی است که سخنی بگویی که اگر آن را نگویی، ضرری به دین و ‏دنیای تو نمی‏رسد و گفتن آن نیز نفعی برای هیچ کس نداشته باشد.‏
قدم سوم، جوع:
جوع یعنی گرسنگی، (یعنی تا زمانی که گرسنه نشدی چیزی نخور) غذا کم بخور و تا گرسنه نشده‏ای، نخور، و هنوز سیر نشده‏ای، دست بکش. ‏حضرت امیر مؤمنان علی(علیه‌السلام) به امام حسن(علیه‌السلام) فرمودند: ‏آیا به تو یاد بدهم چهار خصلت را که به سبب آن‌ها از طبیب بی‌نیاز شوی؟ ‏امام حسن(علیه‌السلام) عرض کردند: بله.
حضرت فرمودند: بر سر طعام ‏منشین، مگر وقتی که گرسنه هستی و تا هنوز به غذا اشتها داری، بلند شو و ‏غذا را خوب بجو و هنگامی که خواستی بخوابی، به بیت الخلأ برو که اگر این‏ها ‏را انجام دهی، از طب بی‏نیاز می‏شوی.‏
مخصوصاً غذای طلبه باید سبک باشد. وقتی ما طلبه بودیم، شب‏ها قدری میوه ‏می‏خوردیم که سحر بتوانیم بلند شویم. ظهرها هم غذای سبکی می‏خوردیم، ‏گاهی سیب‌زمینی را در ماست می‏کوبیدیم و نمک می‏ریختیم و این الویه ما ‏می‏شد. گاهی هم آب دوغ و خیار، گاهی هم اشکنه درست می‏کردیم و ‏می‏خوردیم. گوشت زیاد نخورید.
حضرت امیر مؤمنان علی(علیه‌السلام) ‏گوشت کم می‏خوردند و می‏فرمودند: «لاتجعلوا بطونکم مقابرالحیوان»، شرح نهج‌البلاغه/25/1؛ ‏شکم‏هایتان را قبور حیوانات نکنید. امروزه با این همه غذاهای مفصل و چرب و ‏نرم و چلوکباب و نوشابه و… شیخ انصاری(ره) درست نمی‏شود!‏
قدم چهارم، لقمه پاک:
غذاهای ما امروز طاهر واقعی نیست و همین هم اثر دارد. امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: «أورع‌الناس من وقف عندالشبهة»، وسایل، 162/27؛ با ورع‏ترین ‏مردم کسی است که هنگام شبهه توقف کند، یعنی دقت کند. مبادا این لقمه و ‏یا این غذا حرام باشد.
وقتی مرحوم آیةالله اثنی‌عشری، صاحب تفسیر اثنی‌عشری را به ‏زندان بردند، ایشان غذای زندان را نخوردند و فرمودند: همان نان و پنیر خودم را ‏از خانه برای من بیاورید.

دلتنگی های روزهای آخر سال
هدایایی برای اموات در پنج شنبه آخر سال
ثانیه های آخر سال 1396 به نفس های آخرش رسیده … سالی که با تمام خوشی ها و ناخوشی ها، غصه ها و شادی ها و خلاصه تمام خاطرات تلخ و شیرینش رو به پایان است.

تنها چند روز دیگر از سال جاری باقی مانده است، و جز تعدادی عکس و خاطره چیز دیگری نمی ماند … خاطراتی که گاه با مرورشان شاد می شویم و گاه اندوهگین. خاطرات عزیزانی که با چمدان هایی بسته این دنیا را برای همیشه ترک کردند و ما را در غم از دست دادنشان تنها گذاشتند.

یکی از رسم های دیرینه بزرگداشت پنجشنبه آخر سال است که آرامگاه های کشور پر می شوند از حضور کسانی که عزیزانشان در زیر خروارها خاک آرمیده اند و تنها می توان با ذکر فاتحه ای از آن ها یاد کرد … دل های گرفته ای که برای بودن در کنار گل های پر پر شده ای که اکنون در کنارمان حضور ندارند، پر می کشد …


مادر و پدرهایی که برای بوسیدن دست و پایشان، برای نگاه های نافذ و سرشار از عشق و علاقه شان، برای محبت های بی منتشان، دل تنگشان شده ایم. عزیزانی که نفس هایشان، قوت قلبی بودند برای دل های شکسته و خسته مان . برای لحظاتی که با کوله باری از غم و غصه و ناراحتی به نزدشان می رفتیم و با جادوی نگاه و دعا و حرف های سرشار از محبتشان، با لبخندی سرشار از رضایت و شادابی، ما را راهی زندگی می کردند، دلمان تنگ شده است.
پنج شنبه با دستانی پر به مزارشان برویم
همان طور که گفته شد زیارت اهل قبور در پنجشنبه آخر سال از سنت های نیکویی است که سالیان سال در سراسر ایران جاری بوده است. روزی که بازماندگان بر سر مزار عزیزان از دست رفته شان می روند و با نثار فاتحه ای به یاد آن عزیزان، خاطراتشان را مرور می کنند.

چه خوب است که برای این دیدار هدیه ای تهیه کنیم و دست خالی نرویم. هدیه ای مفید برای کسانی که دستشان از این دنیا کوتاه است و منتظر هستند تا برایشان تحفه ای فرستاده شود.
یکی از صحابه از حضرت رسول (صلی الله و علیه وآله) نقل کرده است که می فرمایند: «برای مردگان خود هدیه بفرستید»، گفتم: هدیه مردگان چیست؟ فرمود: «صدقه و دعا. ارواح مؤمنان هر جمعه به آسمان دنیا مقابل خانه‌ های خود می‌ آیند و فریاد می‌کنند… ای خانواده من، پدر ، فرزندان و خویشان من، بر ما مهربانی کنید. آن چه در دست ما بود، عذاب و حساب آن ها بر ما است و نفعش برای غیر ما. ای خویشان ما، به درهمی یا قرص نانی یا جامه‌ای ما را کمک کنید تا خداوند شما را از جامه‌های بهشت بپوشاند». (1)

علاوه بر آنکه ثواب این صدقات چه نقدی و چه غیر نقدی به روح عزیز از دست رفته مان خواهد رسید، لبخند شادی و امید زندگی در فردی دیگر را با خود به همراه خواهد داشت. آن هم در روزهای نزدیک سال جدید که هر کسی دوست دارد بهترین لباس ها را پوشیده و بساط شام شب عید را برای خانواده اش فراهم کند.
از این سوره ها غافل نباشید

در روایتی از حضرت صادق (علیه السلام) نقل شده: «هر کس نزد قبر مؤمنی، هفت مرتبه سوره إنّا أنزلنا را بخواند، خداوند فرشته‏ ای می‏ فرستد که پیش قبر میت، خدا را عبادت کند. خداوند ثواب عبادت فرشته را برای میت و کسی که إنّا أنزلنا را خوانده می ‏نویسد، تا زمانی که خداوند وی را به واسطه این عمل وارد بهشت کند. بعد از سوره حمد، هفت مرتبه إنّ أنزلنا و هر یک از قل أعوذ بربّ الفلق، قل أعوذ بربّ الناس، قل هو الله أحد، و آیه الکرسی را سه مرتبه بخواند.» (3)
پاداش استغفار برای اموات و زندگان
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند: سوره «تبارک» بالای سر قبر میت خوانده شود تا موجب رفع عذاب قبر از او گردد.
«عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله:‏ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ أَوْ مُؤْمِنَةٍ مَضَى مِنْ أَوَّلِ الدَّهْرِ أَوْ هُوَ آتٍ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ إِلَّا وَ هُمْ شُفَعَاءُ لِمَنْ یَقُولُ فِی دُعَائِهِ: «اللَّهُمَ‏ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ». وَ إِنَّ الْعَبْدَ لَیُؤْمَرُ بِهِ إِلَى النَّارِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَیُسْحَبُ فَیَقُولُ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ: یَا رَبَّنَا، هَذَا الَّذِی کَانَ یَدْعُو لَنَا ، فَشَفِّعْنَا فِیهِ ، فَیُشَفِّعُهُمُ اللَّهُ فِیهِ ، فَیَنْجُو: حضرت صادق علیه السّلام از پدران گرامی خویش علیهم السّلام نقل می¬ کند که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود: هیچ مرد و زن مؤمن از اول روزگار تا روز قیامت نمی باشد جر آنکه شفیع آن کسى می ¬باشد که در میان دعایش چنین بگوید: «اللَّهُمَ‏ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ» روز قیامت دستور داده می¬ شود که بنده ¬ای را به آتش ببرند، و لذا او را به سوى دوزخ می ¬کشند. در این هنگام، همه¬ ی مردها و زن¬ های مؤمن می¬ گویند: پروردگارا، این فرد برای ما دعا می¬ کرد ، شفاعت ما را در مورد او بپذیر. پس خداوند شفاعت آن¬ها را می ¬پذیرد، و آن فرد نجات می ¬یابد.» (4)
کلام آخر
این سنت حسنه را پاس بداریم و به یاد اموات و در گذشتگانمان باشیم تا آیندگان نیز به یاد ما باشند.
______________________________________
پی نوشت:
1- محدث قمی، مفاتیح الجنان ، بخش زیارت قبور مؤمنین.
2- اقبال اعمال، ص 651، نقل شده از سیری در جهان پس از مرگ، همان، ص 300.
3- کامل الزیارات، ابن قولویه القمی، ص 222.
4- امالی صدوق ، ص456.